Slavlar Nereden Geliyor

3yorhan

orhanyusuf@gmail.com

Her ırkın olduğu gibi slav ırkının da bir tarihi vardır.

Slavlar veya eski adıyla Sakalibe Avrupa‘da yaşayan en kalabalık etnik topluluk. Daha çok Avrupa'nın doğusunda ve güneydoğusunda yaşarlar. Ayrıca Asya‘nın kuzey kesimlerinde de yaşamaktadırlar.Slavlar; Doğu Slavları, Batı Slavları ve Güney Slavları olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Ruslar, Ukraynalılar ve Beyaz Ruslar Doğu Slavları grubuna girer. Polonyalılar (Lehler), Çekler ve Slovaklar Batı Slavları grubuna girer. Boşnaklar, Hırvatlar, Sırplar, Karadağlılar, Bulgarlar,Slovenler ve Makedonlar ise Güney Slavları grubuna girer. Slavlar dini bakımdan Ortodokslar ve Katolikler olarak iki ana grupta toplanır. Ayrıca Müslüman ve Protestan Slavlar da vardır. Ortodoks Slavlar geleneksel olarak Kiril alfabesini, Katolik ve Müslüman Slavlar ise Latin alfabesini kullanırlar.

Slavların kökeni;

Slavların Hint – Avrupa kökenli uluslarla aynı ırktan oldukları antropolojik ve dil araştırmalarıyla tespit edilmiştir. İlk Slav vatanının Vistül nehri, Polesiye ve Dnepr sahasına kadar yayıldığı anlaşılmaktadır. Slav kelimesi ilk olarak milattan sonra 6. yüzyılın başlarında bir eser kalem alan kilise babası Pseudo Cesarios'ta ortaya çıkar.MS 330-800 yılları arasında doğuda Hristiyan hattı Bizans güçlerince tutulmuştur. Ama Müslüman varlığı Slav hinterlandının derinliklerinde hissedilmektedir. Yahudi tacirler ve Vikingler komisyonculuk ve özellikle Kırım üzerinden (Hazarya), daha sonra ise Baltık ve Orta Avrupa'da nakliyecilik yapmaktadırlar. Slavların köle ticaretiyle iç içeliği, yaygın bir şekilde “Slav” ve “slave” (köle) sözcüklerinin eşanlamlı oldukları düşüncesine yol açmıştır. Hadım harem ağası karşılığında kullanılan Arapça sakaliba'nın da “Slav”dan türediği kabul edilir. Slav ülkeleri hakkında günümüze kalan ilk görgü tanığı raporunun, Tortosalı bir tüccar olan bir Kuzey Afrika Yahudi'si tarafından yazılmış olması rastlantı değildir.

Slavlar ilk dönemlerinde uzun süre Avar hakimiyetinde kalmış ve bu durum Slavların tarihi gelişmeleri üzerinde büyük tesir yapmıştır. Slavların aktif olarak tarih sahnesine çıkmaları, Balkanlarda ve Bohemya'da yerleşmeleri, ilk siyasi teşkilatlarını kurmaları ve etnik yapılarının değişmeleri hep Avarların hakimiyeti altındayken olmuştur. Avarların zayıflayarak Slav topraklarından çekilmeleri üzerine, Doğu Slavları bir Türk kavimi olan Hazarlar'ın hakimiyeti altına girmişlerdir.

Rus tarihini incelerken meselenin köküne yani Slavların ilk ortaya çıktığı coğrafyaya göz atmak gerekiyor.

Slavların ortaya çıktığı bölge veya anavatanı olarak Vistül Vadisi ve Karpatlar'ın kuzey yamaçlarındaki genel bölge olarak tespit edilmiştir. Anayurtların tespiti ırklar olduğu kadar orijinal dillere göre de yapılmaktadır.

Bir milletin tarihini incelerken mekan yani coğrafyayı da ayrıntısı ile bilmemiz gerekmektedir. Coğrafya, tarih için sahneyi hazırlar fakat tarihi yapanlar insanlardır…

Rus coğrafyasını, en geniş sınırlarıyla değerlendirecek olursak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği zamanında 22 milyon kilometrekarelik bu coğrafya geçmişten itibaren çağın devletlerince merak konusu olmuş fakat tam manasıyla misafir devletler barınamamıştır(Persler, Napolyon, Hitler).Rus tarihinde bir diğer önemli husus nehirlerdir. Ticaret olanağı sağlayan bu nehirlerin bolluğuna rağmen Rus toprakları enlem ve kara ile kuşatılmıştır. Genel olarak Alaska enleminde bulunan ülkenin iklimi en iyi şekilde sert karasal iklimdir.Dünya'nın en büyük orman rezervine sahiptir.

Uçsuz bucaksız ovalarla kaplı coğrafya,Rusların egemenlik alanını genişletmede önemli rol oynamıştır.Bu durumda Ruslar, Doğu Avrupa'ya,Pasifik'e hatta Alaska ve Kaliforniya'ya kadar ilerleme imkanı bulmuştur.

Rus topraklarının en verimli kısmı günümüz Ukrayna stepleridir.Aynı zamanda Asya'dan Avrupa'ya geçişte önemli bir güzergahtır. Bu nedenle bu bölgede paleolitik çağdan itibaren avcı – toplayıcı toplulukların varlığından söz edebiliriz.Daha yakın bir tarihe gelecek olursak sırasıyla Kimmerler, İskitler, Sarmatlar, Hunlar, Avarlar ve Hazarlar gibi toplulukların bu topraklarda hüküm sürdüğü görülmektedir.

Kimmer: MÖ 1000-700

İskit: MÖ 700-200

Sarmat: MÖ 200- MS 370

Hun,Avar,Hazar: 370 – 650

Karadeniz kuzey kıyıları, Ukrayna steplerinde Kiev Rusyası'na kadar çeşitli kavimler yaşamıştır fakat Kiev Rusyası'nın halkı Doğu Slav yani Rus'tur.Slavlar üç şekilde sınıflandırılabilir. 1-Doğu Slav: Rus, Ukrain, Beyaz Rus ve Belorus. 2-Batı Slav: Çek, Polonya. 3- Güney Slav(Yugoslav): Sırp, Boşnak, Hırvat, ve aslen Türk kökenli olan fakat sonradan slavlaşmış Bulgar.

Doğu Slavlar anayurtlarından çıktıktan sonra Dinyeper Nehri ve Rus bozkırlarına ilerlediler.Bu bölgede Doğu Slavları avcılık,balıkçılık ve arıcılığı meslek edinmişlerdir. Dini inanışları ise tabiat kuvvetlerini canlı bir varlık olarak kabul eden animizmdir. İlerleyişlerini Fin topluluklarının bulunduğu alanlara kadar sürdürdüler.Doğu Slavların elinde bulundurduğu şehirler arasında Kiev, Çernigov, Potolsk, Smolensk, Novgorod vardır. Fakat bu şehirleri nasıl ve ne zaman  kurdukları bilinmemektedir. İlk Rus Devleti olan Kievan Devleti'nin kuruluşu hakkında iki tez vardır. Birincisi, Bölgede bulunan Doğu Slavları ticaret ile zenginleşip siyasi bir yapılanma oluşturmalarıdır. İkincisi ise Norman teorisidir. Bu teoriye göre Rus olarak bilinen Varegler Doğu Slavlarının bulunduğu bölgeleri istila edip nüfuz altına aldılar.Ve Rus adının menşei ile ilgili en doğru bilgi de şöyledir: Fincedeki “Ruotsi”, Slavcaya önce “Rusi” sonra“Rus” olarak geçmiştir. Slavlar da İsveç'ten gelenlere umumiyetle “Rus” (Rusi) demişlerdir. Norman zümresi yerli Slav ahalisini hakimiyet altına alıp yeni şehirler kurması sebebiyle Norman etkisi artmış ve bu sebeple Rus adı siyasi bir kavramı ifade etmeye başlamıştır. Zamanla yerli Slav unsurlar karşısında azınlık konumuna düşen Norman zümresi varlığını kaybetmiş fakat Rus adı kullanılmaya devam etmiştir. Fakat tarihçiler de bu iki teori karşısında ihtilafa düşmüşlerdir. Rus tarihçileri özellikle Sovyetler Birliği zamanında bu teoriyi kesin bir dille reddetmişlerdir. Gerekçeleri ise Kievan kültüründe Normanlara ait unsurlara rastlanmamasıdır. “İlk Tarih” Rus devletinin kökenleri hakkında en iyi kaynaktır. İlk tarihe göre Kievan Devleti'nin kuruluşu resmi olarak Rurik'in oğlu Oleg'in M.S 882 yılında Kiev'in ele geçirilmesine dayandırılmaktadır.Fakat 838'li yıllarda siyasi bir teşekkülün olduğu kroniklerde geçmektedir. Efsanelere göre Rurik Kievan Devleti'nin kurucusudur.Fakat kaynaklarda Kievan prenslerinin atalarının İgor'a (İgor destanında yer alan prens) kadar izlendiği kaydedilmiştir.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.

Esen kalın…

Kaynaklar:

Rusya Tarihi- Nicholas V.Riasanovsky,Mark D. Steinberg