La Fayette Park – Parklar ve Hareketler

3yorhan

orhanyusuf@gmail.com

ABD de bitmek bilmeyen ırkçılık karşıtlarının gösterileri George Floyd’un ölümün ardından yeniden yoğunlaştı. Gösterilerin merkezleri genelde parklar olmaktadır. Bizdeki gösteriler nasıl gezi parkını gündeme getiriyorsa ABD’deki gösteriler deyince de artık Lafayette Park ismi dillerden düşmez oldu.
Mutlaka merak edip araştıranlar olmuştur. Bu Lafayette nedir? Neyin nesi kimin fesidir diye. Evet araştırdığımızda fesli birisinin adı olduğu ortaya çıkıyor. Gilbert du Motier de La Fayette. 6 Eylül 1757 doğup – 20 Mayıs 1834 te 77 yaşında hayatını kaybeti. Fransız aristokrat ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nda savaşmış bir askerdi. George Washington, Alexander Hamilton ve Thomas Jefferson’ın yakın arkadaşı olan Lafayette, 1789’daki Fransız Devrimi ile 1830’daki Temmuz Devrimi’nin önemli isimlerindendi. Chavaniac’da Auvergne ilinde doğan Lafayette, toprak sahibi, varlıklı bir aileden geliyordu. Ailenin askeri geleneğini takip ederek, on üç yaşında subay olarak görevlendirildi. Bağımsızlık savaşlarına yol açan sebeplerin Amerikalılar açısından asil sebepler olduğuna ikna oldu ve orada savaşmak üzere Yeni Dünya’ya gitti. Burada on dokuz yaşındayken kendisine tümgeneral rütbesi verildiyse de, ilk başta emrine asker verilmedi. Brandywine Savaşı’nda yaralandı; ancak, yine de düzenli bir geri çekilmeyi organize edebildi. Rhode Island Savaşı’nda başarıyla hizmetini sürdürdü. Savaşın ortasında Fransız desteğinin artmasına yönelik kulis yapmak amacıyla ana vatanına döndü. Hermione fırkateyni ile 1780’de Amerika’ya dönen Lafayette, George Washington tarafından Virginia birliklerinin başına geçirildi. 1781’de emrinde bulunan Virginia’daki kıta, diğer Amerikan ve Fransız kuvvetleri zafer kazanılan Yorktown Kuşatması’nda pozisyon alan dek Cornwallis’in emrindeki kuvvetleri engelledi.

Daha sonra Lafayette Fransa’ya döndü ve 1787’de, mali krize karşılık toplanan Assemblée des notables’ye (Soylular Meclisi) atandı. Fransız toplumunun üç tabakası olan ruhban sınıfı, asiller ve Üçüncü Tabaka’nın temsilcilerinin buluştuğu 1789 États généraux’suna (1789 Genel Meclisi) seçildi. Thomas Jefferson’ın yardımıyla İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi’ni hazırladı. Bastille Baskını’ndan sonra Ulusal Muhafızlar’ın komutanı olarak atandı ve Fransız Devrimi boyunca orta yolcu bir yönetim sürdürmeye çalıştı. Ağustos 1792’de radikal fraksiyon, Lafayette’in tutuklanması emrini verdi. Lafayette Avusturya Hollandası’ndan geçerek kaçarken Avusturyalı askerler tarafından yakalandı ve beş yıldan uzun bir süreyi hapiste geçirdi.

Lafayette, Napoleon Bonaparte’ın tahliyesini garantiye almasının ardından 1787’de Fransa’ya döndü; ancak, Napoleon yönetiminde görev almayı reddetti. 1814’teki Restorasyon’un ardından Temsilciler Meclisi’nin liberal üyelerinden biri oldu ve geri kalan yaşamının büyük bölümünde bu görevini sürdürdü. 1824’te başkan James Monroe kendisini ulusal konuk olarak Birleşik Devletler’e davet etti. Lafayette bu gezi sırasında birliğin o dönem sayıları 24 olan tüm eyaletlerini ziyaret etti ve buralarda coşkuyla karşılandı. 1830’daki Temmuz Devrimi sırasında Fransız diktatörü olması yönündeki öneriyi reddetti. Bunun yerine Louis-Philippe’in krallığını destekledi; ancak, kralın otokratikleşmesi üzerine desteğini geri çekti. Lafayette 20 Mayıs 1834’te öldü. Cenazesi Bunker Tepesi’nden getirilen toprakla Paris’teki Picpus Mezarlığı’na defnedildi. Hem Fransa, hem Birleşik Devletler’e başarıyla hizmet etmesi nedeniyle kimi zaman “İki Dünyanın Kahramanı” olarak anılır.
Böylesine önemli bir şahsiyet olan Lafayette’nin adı, ülkenin dört bir yanınaki parklara ismi verildi. Özellikle başkanlık sarayı olan Washington’daki beyaz saray’ın yakınındaki parka da ismi verildi.

Toplumsal gösteriler de önemli üsler haline gelen parklar Türkiye de öne çıkan gezi parkı olaylarını akla getiriyor. Şu an itibariyle rejim karşıtı gösterilere dönüşmemiş olan ABD’deki gösteriler ilk defa olmuyor. Belki de her yıl oluyor. Bu olanlar diğerlerine benzemiyor diyenler olsada diğerleriyle aynı sonuçlanacakmış gibi duruyor.