Haka ve Yeni Zelanda

Yeni Zelanda, çok uzaklarda Güney Pasifikte bir ülke. İsminin anlamı Uzun Beyaz Bulutların Ülkesi demek. Nüfusu yaklaşık 5 milyon olan ülkenin Devlet başkanı Kraliçe II. Elizabeth, Başbakanı ise Jacinda Ardern’dir. Başkenti Wellingtondur.
Birçok önemli özelliği bilinmez ama Haka dansı ülkenin tanınmasında çok önemli bir rol oynamıştır. Bu ülkeye özgü Haka dansı, aynı zamanda “savaş dansı” olarak da bilinir. 140 yıllık dansı olan ve ülkenin dünya tarafından bilinen en önemli kültür sembollerinden biridir.
Efsaneye göre 1800’lerde Yeni Zelanda’daki Māori kabilesinin savaş şeflerinden Te Rauparaha rakip kabilelerden savaşçıların kendisini öldürmek için geldiğini öğrenince bir çukura girerek saklanır. Çukurda kendisini vücudu kıllarla kaplı bir savaşçı lider karşılar. Ancak bu kişi onu öldürmek yerine özgürlüğünü verince Rauparaha da çukurdan çıkarak günümüze kadar değişmeden gelen Haka dansının sözleriyle dans etmeye başlar. Aynı zamanda bu dansla kendisini öldürmek isteyen savaşçılardan intikam almak için de yemin etti. Şarkı, “saçlı adam” yani insafa gelen düşmanın gün ışığını yeniden sunması ve Te Rauparaha’nın çukurun derinliklerinden yukarıya doğru adım adım çıkarak güneşe kavuşmasıyla biter. Rauparaha daha sonra bu dansı tüm kabileye öğretti ve girdikleri tüm çatışmalardan önce düşmanlarını korkutmak için kabile üyeleri Haka yapmaya başladı.
Haka dansında dansçılar, gözlerinin beyaz kısmını göstererek, bir yandan ellerini bedenlerine, bir yandan da ayaklarını yere vurarak dans ederler. Haka’nın düşmanı caydırmaya yönelik haykırışları ve tehditkar savaş figürleri, ölümden kurtuluş hikâyesini anlatır…

Ama bu ilkel kabile dansı, ada sınırlarını çoktan aştı. 200 yıl önce ilkel Maori savaşçılarını yüreklendiren dans, artık sporcu bedenlerinde can buluyor. Spor müsabakaları öncesinde bu dans, renkli bir gösteri ve motivasyon unsuru olarak kullanılıyor. Haka dansı yapan sporcular ısınıp eğlendiklerini ve maça çok iyi motive olduklarını söylüyorlar. Ancak, sert el-kol hareketleriyle yapılan ilkel figürlerin ve tehditkar haykırışların izleyen üzerinde gergin, hatta saldırgan etkiler bıraktığını düşünenler de var.

Dans da kullanılan sözler ise şöyle;
Ka mate Ka mate! Ka ora Ka ora! Ka mate Ka mate! Ka ora Ka ora! Tenei Te Tangata Puhuruhuru! Nana i tiki mai whakawhiti te ra! Upane Upane! Upane Kaupane! Whiti te ra!
It is death. It is death! It is life. It is life! It is death. It is death!
It is life It is life!
This is the hairy man!
Who caused the sun to shine again for me!
Up the ladder Up the ladder!
Up to the top!
Türkçesi;
Ölüm bu, ölüm bu!
Yaşam bu, yaşam bu!
İşte bu kıllı adam ile,
Güneş yeniden doğdu!
Yan yana durun, yan yana!
Zirveye çıkacağız, zirveye.
Güneşin doğduğu yere!