Tarihçiler Tarafından Çok tartışılan Bir İsim olan ; Kuteybe bin Müslim (669 basra – 715), Emevilerin en önemli Arap komutanlarından biri ve Emevilerin Horasan valisi.
Emevi valisi Haccac'ın Kuteybe'yi Türklerin fethi ile 705 yılında görevlendirmesiyle beraber,
Kuteybe b.Müslim komutasındaki Araplar Maveraünnehir'e karşı cihad başlattılar.
Kuteybe bin Müslim'in hedefi,
Türklerin hakimiyetinde bulunan Maveraünnehir ve Toharistan'ı fethetmekti.
Sert bir kumandan olan Kuteybe, büyük bir askeri harekata girişti.
Aşağı Toharistan'da bazı şehirleri ele geçiren Kuteybe, dönemin en büyük ve zengin ticaret merkezlerinden biri olan, Baykent'in üzerine yürüdü.
İki ay kadar süren bir mücadeleden sonra başarıya ulaşınca, Araplar Baykent'e girdiler.
Şehrin zenginliğini karşısında varlıkları ele geçirebilmek için bir karışıklık çıkardılar ve birkaç günlük yağmanın ardından şehri yakıp yıktılar. Şehirde eli silah tutan Türkler boğazlandı.
Kadınlar ve çocuklar ise, esir edilerek,
başka yere gönderildi.
Katliamlarla ilerleyen Kuteybe, hayatının son günlerine kadar benzer yöntemleri kullandı. Baykent'in ardından Talkan'da da katliamlara girişen Araplar, teslim olan Türkleri kılıçla öldürdü.
Ayrıca Türkler sıra sıra ağaçlara asıldılar.
Kuteybe, on yılı aşkın bir zaman boyunca saldırdığı Türk diyarlarını yağmaladı, tahrip etti. Saldırılara rağmen Türkler, çeşitli yollarla Arap hakimiyetine direndi.
Örneğin, Semerkant Türkleri Kuteybe'ye cizye vermeyi kabul eden hanları Tarhun'un yerine Gurak Han'ı başa geçirdiler ve mücadeleye devam ettiler.
Kuteybe Semerkant'a senelerce uğraştıktan sonra ancak 711'de girebildi.
Harezm'de de benzer olaylara neden olan Kuteybe, zengin Harezm şehirlerini yağmaladıktan sonra kardeşinin esir ettiği 4.000 Türk gencini boğazlatarak öldürttü.
Kuteybe'nin etkin olduğu bölgelerde Müslüman olmayan halk kısa zamanda malvarlıklarını kaybetti. Zerdüştlüğe sadık kalmak için İran dinine bağlı olanlar ise, yeraltındaki mağaralara kaçmak zorunda kaldılar.
Görevli imamlar, ev ev dolaşarak İslam'a yeni geçenleri namaza çağırıyorlardı.
Kuteybe'nin Türk hükümdar Nizek Tarhan'ı boynunu vurdurarak öldürüşü konusunda ise Taberi, Belazuri, Dineveri ve İbnü'l-Esir'den naklen şunları yazar;
“…Haccac'ın mektubunun gelmesi beklenildi.
Kırk gün sonra cevap geldi.
Haccac Kuteybe'ye, Nizek'i öldürmesini emrediyordu.
Kuteybe, bunun üzerine Nizek'i yanına çağırdı ve boynunu vurdu.
Başını Haccac'a gönderdi.”
Nizek Tarhan'dan sonra bölgede İslamiyet yayıldı ve eski dinini koruyanlar, Budizm'den ayrılmayanlar ise, “kafir” olarak sayıldılar.
Kuteybe'nin ölümünün ardından Maveraünnehir'deki Arap fetihleri kesintiye uğradı.
Kaynak; Vikipedi
***
Nizek Tarhan:
”Akhun imparatorluğunun emevi ordularına karşı direnişiyle ünlenmiş son büyük hükümdarlarından. 700 yılından itibaren maveraünnehir'e yönelen arap saldırılarının hepsini kırmış, sasani hanedanının sistan eyaletinde tekrar kurulmasına yardımcı olmuş ama sonunda hileyle alt edilip idam edilmiştir.”