CEMAL PAŞA SUİKASTİ

Ahmet Cemal Paşa Osmanlı Devletinin son dönemin de  2.meşrutiyet sonrası yönetime damga vuran İttihat Terakki  Cemiyetinin 3 önemli paşasından biridir. Cemal Paşa Afganistan da ki görevinden ayrılarak geldiği Tiflis de 21 Temmuz 1922 de yanın da yaverleri Nusret ve Süreyya Beyle konaklayacakları Orient Otele dönerken Büyük Petrol Caddesiyle Bolşeviklerin gizli örgütü ÇEKA nın bulunduğu Yukovski sokağında bir otomobilden çıkan silahlı adamların saldırısına uğradı. Önce Süreyya Bey ardından da Cemal Paşa ve Nusret Bey  kanlar içinde yere kapaklandılar. Ensesine ve beline 3 kurşun yiyen Cemal Paşa ve Nusret Bey olay yerinde vefat ederken Süreyya Bey hastaneye gidinceye kadar  yaşadı. Fakat tek bir kelime etmeden hayata gözlerini yumdu. Ertesi gün Taşnak Fedailerinden Karakin Lalayan ve Sergo Vartaryan adlı 2 ermeni subay tutuklandı. Aynı gün Cemal paşa ve yaverlerine Tiflis de bulunan Şah Abbas Camiinde görkemli bir cenaze töreni yapıldı.

İstanbul da yayımlanan Peyam-ı Sabah Gazetesi Paşayı Ermenilerin öldürdüğünü yazarken, Tercümanı Hakikat Gazetesi ;  Talat Paşa, Said Halim Paşa ve Azmi Beylerden sonra Cemal Paşanın öldürülmesiyle siyasi cinayetlerin sürdüğünü yazıyordu. Ancak The Times Gazetesi , Cemal Paşayı Ermenilerin değil, Sovyet etkisini yok etmek amacıyla Mustafa Kemal Paşa ve Enver Paşanın barıştırmak için çalıştığından şüphelen Bolşevik gizli istikbarat örgütü ÇEKA’nın öldürttüğünü öne sürüyordu. Ermeni gazeteleri ise olayı üzüntüyle karşılamış katilin kim olduğu bulunmadan  Ermenilerin suçlanmasının haksızlık olduğunu ifade etmişlerdir. Daha sonra Ermeni subaylar Lalayan ve Vartaryan’ın yargılanmaları başladı ancak yeterli kanıt bulunamadığından ikisi de beraat etti. Ve böylece Cemal Paşa Suikasti de tarihin tozlu sayfalarında yerini aldı.

Peki, 21 Temmuz 1922 tarihin de Türkiye ye gelme hazırlığı yapan Cemal  Paşa ve yaverlerini hangi kanlı eller vurdurmuştu. Rusya da ki Müslümanları ayaklandırmasından rahatsız olan Ruslar mı? Afganistan ve Hindistan da ki ayaklanmaları fark eden İngilizler mi? Yoksa Ermeniler mi? Hala çözülmüş değil. Ermeni hükümeti suikasten sonra gerek Tiflis Osmanlı temsilciliğine gerekse Kazım Karabekir Paşaya başsağlığı telgrafı çekerek suikastle ilgileri olmadığını vurguladılar. Eski maliye nazırı Cavit Bey işin için de İngiliz parmağı olduğunu ancak tetiği Ermenilerin çektiğini yazar hatıratlarında.

Cemal Paşayı Bolşevikler  Öldürmüş olamaz mı ? Evet olabilir buğun ağırlık kazanan tez budur. Suikasti ÇEKA düzenlemiş tetiği ya Ermeni komitacılara ya da Gürcü mafyası çekmiş. ÇEKA, Cemal  Paşanın Enver Paşayla ilgisi olmadığına inanmayarak Moskova yı  terk etmesini  istediği kişiler arasında Halil Paşa da vardı. Halil Paşa, Bolşevik önde gelenlerinden birinin ‘’ Sosyal Merkez Şurasında Cemal Paşanın öldürülmesine karar verildiği ancak suikast in Tiflis de yapılacağı ve suçun Ermenilere atılacak’’ dediği anlatılır. Halil Paşa Cemal Paşayı uyarır. Cemal Paşa ise Ermeniler benim onlara Suriye de yaptığım yardımı çok iyi bilir beni öldürmezler. Ruslar da böyle bir şeye kalkışmaz’’ der. Mustafa Kemal Paşa dönemin de Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği yapan Tevfik Bıyıklı ‘’ Bolşevikler, Cemal Paşayı Afganistana  geçerse Enver Paşayla birlikte Ruslara karşı cephe açacaklarından çekindikleri için önce Cemal Paşa yı sonra Enver Paşayı şehit etmişlerdir’’ demiştir. SİZCE