Petrole Bağımlılığımız Sayesinde Balinaların Hayatı mı Kurtuldu?

Her yeni buluş kendisini icat eden mucidin amaçlarına göre işlerde kullanılmayabiliyor. Bunlardan biriside petrol olabilir mi? Mavi balina gibi ölüm oyunlarından sonra insanların balinalara ne kadar sempatisi kaldığı tartışılsa da incelenmesi gereken tarihsel bir insan, hayvan ve petrol ilişkisi var.
Tarih 27 Ağustos 1859. Girişimci Edwin Drake Pennsylvania’nın batı kesiminde zaman zaman köpürerek toprak üzerine çıkan ham petrolün damarını bulmayı umuyordu. Bu kahverengi kaya petrolü tabir edilen yakıtı rafine edecek ve giderek daha pahalanan balina yağı yerine lambalarda kullanılmak üzere gazyağı haline getirecekti.
Bu işlemlerde daha az işe yarayacak benzin gibi yan ürünler de elde edilebilirdi. Satamazsa da dökerdi, olur biterdi.
Kendisine yollanan mesaj henüz erişemeden Drake’in sondaj ekibi sıkışmış bir ham petrol rezervine rastladı ve petrol toprağın 21 metre altından yeryüzüne fışkırmaya başladı.
Balinalar kurtulmuştu ve dünya artık eskisi gibi olmayacaktı.
1864’te ilk kuyunun bir kaç kilometre güneyinde Pithole’da rastlanan damar geleceğin habercisiydi. New York Times’a göre o sırada kuyunun 10 kilometre yakınında yaşayanların sayısı elliyi geçmiyordu.
Bir yıl sonra ise en az 10 bin nüfusu ve 50 otel, büyük bir postane, iki telgraf ofisi ve onu aşkın geneleviyle Pithole kenti oluşmuştu.
Bir kaç kişi çok zengin olduysa da gerçek ve sürdürülebilir bir ekonomi petrolden çok daha fazlasını gerektiriyordu. Pithole kenti bir iki yıl içinde yokolup gitti.
Petrol kenti yaşamadı ama petrol açlığı büyüdü de büyüdü. Ta ki ekonomi tamamen petrole boğulana kadar.
Şu anda dünyanın kullandığı enerjinin üçte birinden fazlası petrole dayalı.
Kömürden daha fazla, nükleer, hidroelektrik ve yenilenebilir enerji kaynaklarının toplamının iki mislinden çok petrol kullanılıyor.
Petrol ve doğal gaz ikilisi, dünyanın kullandığı elektriğin, ve plastik hammaddesinin dörtte birini sağlıyor.
Sonra taşımacılık sektörü geliyor.
Edwin Drake 19 yüzyıl ortalarında, gazyağını satıp satamayacağından emin değildi ama içten yanmalı motorların icadı ile bu bir soru olmaktan çıktı. Otomobillerden kamyonlara, kargo gemilerinden, yolcu uçaklarına, petrol yakıtları bugün taşımacılığın temelini oluşturuyor.
Bu nedenle petrol fiyatı dünya ekonomisi açısından muhtemelen en önemli fiyat haline geldi.
1973 yılında bazı Arap ülkeleri bazı zengin ülkelere petrol satışına ambargo koyduklarında petrol fiyatları yalnızca 6 ay içinde varil başına 3 dolardan 12 dolara tırmanmıştı.
Bu kriz ve 1978, 1990 ve 2001 yıllarındaki büyük petrol artışları ABD ve dünya ekonomilerinde durgunluk ve yavaşlamalara yol açtı.
Hatta bazı iktisatçılar rekor düzeylere çıkan petrol fiyatlarının, tarihe bankacılık krizi olarak geçen 2008’deki küresel ekonomik krizde de önemli rol oynadığını düşünüyorlar.
Demek ki petrol gidince ekonomi de duruyor.
O zaman bu ürüne neden bu kadar vahim bir biçimde bağımlı hale geldik?